مضرات و فواید کود دامی

28 آذر 1393

منظور از کود دامی یا حیوانی مجموعه ای از مواد بستری ، ادرار و مدفوع گاو ،گوسفند ،مرغ یا هر حیوان دیگری است که از محل نگهداری آنها به دست می آید.درصد مواد غذایی کود حیوانی وکیفیت فیزیکی آن به عواملی مثل نوع حیوان ، کیفیت مواد بستری ، میزان پوسیدگی کود ، تغذیه دام ، میزان سدیم و مقدار بذر علفهای هرز ، اسپور بیماریها ، لارو و تخم حشرات ، شن و خاک بستگی دارد.

کود دامی تازه ، کود دامی مضر

درصد ازت کود گاوی بیشتر از کود گوسفندی و مرغی است.ولی درصد فسفر و پتاسیم کود مرغی از کود های گاوی و گوسفندی بیشتر است.همانگونه که ذکر شد درصد مواد غذایی کودها به اغذیه دامها بستگی دارد.مثلا چنانچه جیره غذایی یک دام از نظر یک عنصر ضعیف باشد کود حاصله نیز بالطبع از نظر آن عنصر ضعیف خواهد بود.بنابراین چون میزان عناصر غذایی موجود در کود دامی ثابت نیست ،و همانگونه که در بالا اشاره گردید از دامی به دامی دیگر و از جیره غذایی به جیره غذایی دیگر تفاوت می کند، این امر کارشناس را در جهت اعمال یک مدیریت کودی صحیح دچار سردرگمی می نماید چرا که در مدیریت تغذیه، یک کارشناس با اجزاء و واحدهای کوچکی مانند درصد و حتی پی پی ام (قسمت در میلیون ) عناصر غذایی سروکار دارد و ثابت نبودن میزان عناصر غذایی در یک کود مسلماً نمی تواند یک برنامه کودی صحیح را ایجاد کند.

تغییرات جزئی و بسیار اندک در میزان عناصر غذایی می تواند بر همکنشهای مثبت و منفی در آنها ایجاد کند.به بیان ساده تر اینکه یک عنصر می تواند میزان جذب عنصر دیگر را تحت تاثیر خود قرار داده و آن را کم یا زیاد نماید.به عنوان مثال بالا رفتن میزان پتاسیم باعت کاهش میزان جذب کلسیم و بر عکس خواهد شد که به این عمل اثر متقابل یا آنتاگونیسمی گفته می شود. افزایش در میزان عنصر آهن باعث افزایش جذب میزان عنصر روی خواهد شد که به این عمل اثر سینرژیک گفته می شود.بنابراین مشاهده میگردد که کم و یا زیاد شدن عناصر غذایی در کود دامی نه تنها خود ایجاد اشکال نموده بلکه می تواند بر روی جذب دیگر عناصر غذایی نیز اثر گذار باشد. فراوانی ترکیبات آلی ازت دار ساده کود حیوانی تازه ، بسیار مساله ساز است. تجزیه سریع این مواد موجب آزاد شدن گاز آمونیاک و تجمع آن در مجاورت ریشه ها گردیده و موجب مسمومیت گیاه می شود.بعضاً توسط نگارنده متن ، مشاهده گردیده که در برخی روستاهای هندوستان ،کود های دامی را به شکلهای مدور به شعاع حدود بیست سانتی متر و قطر حدود پنج سانتی متر درآورده و از آنها به دلیل اشتعال پذیری بالا و شعله حرارتی مناسب ، برای سوخت در مصارف خانگی استفاده می شود. زیادی املاح نمکدار در کود نیز می تواند از طریق ایجاد پتانسیل اسمزی و یا مسمومیت مستقیم گیاه مساله ساز باشد.

در حالی که در بیشتر مناطق کشاورزی ما ، دو عامل شوری و کم آبی برزگترین معضل کشاورزی به شمار می رود. اراضی کشاورزی روز به روز شورتر و چاه های آب و قنوات روز به روز کم آب تر می شوند.
کم آبی دو مفهموم را در بردارد: یکی فقدان و کمبود آب و دیگری شوری بالا.بدین معنی که شوری خود مساوی است با کم آبی.بنابراین شور شدن خاک، آنهم به دست خود کشاورز، دانسته یا ندانسته ، به نوعی کم آبی و تشنگی گیاه و در نهایت کاهش محصول را در پی دارد.
بر طبق تحقیقاتی که توسط Dee Davies در فوریه سال 2010 انجام گردیده باکتری های بیماریزای بی شماری در کود های گاوی تشخیص داده شده که برخی از مهمترین آنها عبارتند از : - Cryptosporidiosis - E.coli - Giardia - Listeriosis - Salmonella
که براحتی به انسان سرایت کرده و باعث بیماری می گردد.در همین تحقیق مشخص شده که بعد از پخش شدن کود گاوی در سطح باغ یا مزرعه ، این عاملهای بیماریزا به راحتی به محصولات نیز منتقل شده و قابل تامل تر اینکه این پاتوژنها با شستشوی با آب از بین نمی روند.

اینکه دامها از چه نوع غذایی تغذیه نمایند و کود دامی در چه زمان و مرحله ای برداشت گردد در رکود یا قوه نامیه بذور تاثیر بسزایی دارد.

همچنین بر طبق تحقیقات به عمل آمده توسط پروفسور Karen Renner محقق علوم گیاه و خاک ، 25 درصد بذور علفهای هرز موجود در علوفه دامها و خوکها سالم و دست نخورده در مدفوع آنها دیده می شود که می تواند پس از پراکنده شدن در سطح زمین شروع به رشد نموده و به سرعت تکثیر یابد.
در تحقیقی دیگر که مدارک آن در دست است کودهای گاوی حاصل از 20 گاوداری در شهر نیویورک مورد آزمایش قرار گرفت و به طور میانگین در هر پوند (453 گرم ) کود دامی ،40 بذر علف هرز وجود داشت.این بدین معنی است که در یک تن کود دامی مقدار 88300 بذر علف هرز وجود دارد!! که البته تعداد باکتریها،قارچها و دیگر عوامل بیماریزای دیگر را هم باید به این تعداد اضافه کرد.چنانچه کشاورز به عنوان مثال مقدار 25 کیلو گرم کود دامی را برای هر درخت پسته در نظر بگیرد ، در این صورت با دست خود تعداد حدود 2207 عدد بذر علف هرز را در کنار هر درخت ریخته است!اکنون هزینه های مبارزه مکانیکی یا حتی شیمیایی برای از بین بردن علفهای هرز را در نظر بگیرید.همچنین در نظر داشته باشید که علف های هرز همانطور که از نامشان پیدا است در غذای درخت شریک شده و در واقع با او رقابت نموده و از عناصر غذایی تغذیه می نمایند.
شایان ذکر است که بذور علفهای هرز با هسته های کوچک و مقاوم، به راحتی از درون سیستم گوارشی حیوان دست نخورده عبور کرده و دفع می شود و در صورتی که دپو نشده و پوسیده نیز نگردد ، قوه نامیه خود را نیز از دست نداده و در فاصله زمانی مناسب شروع به رشد و نمو می نماید.

راه حل ، کود دامی پوسیده

اگر چه دپو و انباشته کردن کود های دامی تا اندازه ای می تواند باعث از بین رفتن بذر علفهای هرز گردد اما از بین رفتن بذرها به دو عامل مهم بستگی دارد .یکی زمان دپو شدن و دیگری دمای درون دپو.برخی از بذرها برای از بین رفتن به دمای بالای 55 درجه سانتی گراد آن هم به مدت حدود 30 روز نیاز دارند.به همین دلیل است که میزان بذر علف هرز در بسیاری از نقاط سرد دپوی کود های حیوانی و حتی کمپوست بسیار بالا است. بنابراین مشاهده می گردد که پروسه پوساندن کود دامی و کمپوست پروسه ای طولانی و زمان بر می باشد.به علاوه همیشه این نگرانی برای کشاورز وجود دارد که گونه های جدیدی از بذور علف هرز در مزرعه ظهور کند که ناشی از تغییر تغذیه دام ها می باشد.این امر به خصوص زمانی بیشتر نمود پیدا می کند که کشاورز هر ساله کود خود را ازمناطق مختلفی خریداری نماید.در مناطق مختلف ، دامها و طیور با علوفه ها و غذاهای متفاوت تغذیه می گردند بنابراین همیشه خطر ظهور یک نوع علف هرز جدید در مزارع و باغات وجود دارد.اینکه دامها از چه نوع غذایی تغذیه نمایند و کود دامی در چه زمان و مرحله ای برداشت گردد در رکود یا قوه نامیه بذور تاثیر بسزایی دارد.

ترجمه و تالیف : عباس میرحاجیان

طراحی و پیاده سازه وب سایت توسط طراحان مهر

طراحی شد توسط طراحان مهر